Có nên sáng tạo trong dịch thuật hay không?

Có nên sáng tạo trong dịch thuật hay không là một câu hỏi rất hay. Trước khi trả lời câu hỏi đó, chúng ta cùng tìm hiểu về định nghĩa của dịch thuật sáng tạo.

Dịch thuật sáng tạo là gì?

Dịch thuật sáng tạo là đem 1 thông điệp đang ở một ngôn ngữ nào đó chuyển sang dạng ngôn ngữ khác. Nhưng dịch sáng tạo không đồng nghĩa có dịch thuật, đây là công đoạn biến đổi toàn bộ thông điệp bao gồm cả nội dung văn bản, hình ảnh và mẫu mã tạo hình.

Điều này cũng bao gồm cả thay đổi bối cảnh văn hóa của thông tin bằng văn bản, như trong tờ rơi, quảng bá hoặc trang web. Trong khi đó, khái niệm Dịch thuật là thay thế một văn bản với ngôn ngữ này bằng một văn bản tương đương với ngôn ngữ khác, nhưng vẫn giữ được nghĩa và phong cách của văn bản gốc.

Có nên sáng tạo trong dịch thuật hay không?

Quy trình dịch sáng tạo là một giai đoạn chúng ta bắt buộc xem xét thông điệp như một tổng thể và sau đó khiến trở nên hấp dẫn với những đối tượng chỉ định trước nhưng vẫn duy trì những khía cạnh bề ngoài để đảm bảo rằng thông điệp vẫn nhất quán; đặc trưng.

Vậy, có nên sáng tạo trong dịch thuật hay không?

Dịch thuật là một lĩnh vực vừa mang tính khoa học vừa mang tính nghệ thuật.

Nó cũng là một lĩnh vực vô cùng nhọc nhằn nhưng đem lại niềm vui sáng tạo. Niềm vui sáng tạo chính là một trong những động lực khuyến khích sự tham gia của các nhà dịch thuật. Giá trị sáng tạo trong dịch thuật chính là cái làm cho nó trở thành một nghề cao quý không thua kém bất cứ một nghề sáng tạo nào.

Tuy nhiên, sáng tạo trong dịch thuật không giống với sáng tạo trong sáng tác văn học. Sáng tạo trong dịch thuật không có nghĩa là người dịch được quyền tạo ra một văn bản khác hẳn với văn bản gốc.  Sáng tạo trong dịch thuật là người dịch phải lựa chọn được các từ ngữ và cách diễn đạt tương đương chính xác nhất trong vô số cách diễn đạt để chuyển tải trung thành nội dung và ý đồ nghệ thuật của bản gốc.

Theo đúng nguyên tắc diễn đạt tương đương giữa hai ngôn ngữ, người dịch phải lựa chọn cách diễn đạt tương đương trong ngôn ngữ đích (tức ngôn ngữ dịch) để chuyển tải cách diễn đạt trong ngôn ngữ nguồn (ngôn ngữ được dịch). Chỉ khi nào trong ngôn ngữ đích không có cách diễn đạt tương đương, thì người dịch mới phải mượn cách diễn đạt trong ngôn ngữ nguồn và có chú thích thêm cho người đọc hiểu.

Vậy cách diễn đạt tương đương là như thế nào?

Diễn đạt tương đương là chuyển nghĩa từ cách nói của một ngôn ngữ này sang cách nói của một ngôn ngữ khác phù hợp tư duy của dân tộc nói ngôn ngữ đó và với văn cảnh của từ ngữ. Nó hoàn toàn không phải là dịch máy móc từng chữ. Chỉ khi nào trong tiếng Việt không có cách diễn đạt tương đương thì chúng ta mới phải mượn.

Tóm lại, cần phải khéo léo sáng tạo trong dịch thuật và hạn chế những sai sót. Dịch thuật là quá trình cần sự kiên trì và giá trị tinh thần mang lại từ sự kiên trì đó đôi khi là rất lớn. Dịch thuật không có nghĩa là dịch máy móc từng từ, đó là quá trình sáng tạo nghệ thuật.